Er is de afgelopen jaren aanzienlijke vooruitgang geboekt in de conceptualisering en het onderzoek naar werkverslaving. Het wordt gedefinieerd als een gedragsverslaving met symptomen die lijken op middelenverslavingen, zoals terugtrekking, tolerantie, stemmingsverandering of conflicten. Twee belangrijke factoren maken dit tot een van de belangrijkste uitdagingen in de organisatiepsychologie en de volksgezondheid in de 21e eeuw. 

Werkverslaving is een van de meest voorkomende verslavende gedragingen

Ten eerste tonen onderzoeken naar werkverslaving aan dat deze vaker voorkomt dan de meeste andere verslavende gedragingen. Afhankelijk van het land zouden ongeveer 6 tot 20% van de werknemers getroffen kunnen worden, en dergelijke verschillen in prevalentie zijn waarschijnlijk tot op zekere hoogte gerelateerd aan factoren op macroniveau, zoals arbeidsmarktregulering, stabiliteit van de werkgelegenheid en sociale zorgstelsels. 

Werkverslaving veroorzaakt aanzienlijke individuele, sociale en economische schade

Ten tweede houdt werkverslaving strikt verband met hoge werkdruk, chronische en aanzienlijke beroepsstress en burn-out. Bovendien heeft het een aanzienlijke invloed op het disfunctioneren van gezinnen en in het algemeen op problematisch sociaal functioneren. Bovendien heeft het vaak te maken met een verminderde productiviteit. Met andere woorden, het heeft aanzienlijke negatieve gevolgen voor de getroffen personen, de mensen die dicht bij hen staan en de ontvangers van hun werk. Momenteel zijn er voldoende empirische en theoretische uitgangspunten om het verband tussen werkverslaving en de mondiale last van de ziekte nader te bekijken. De hoge prevalentie ervan, in combinatie met aanzienlijke en wijdverbreide negatieve effecten, maakt het waarschijnlijk dat de ziekte aanzienlijke schade zal toebrengen aan een bevolking, met gevolgen voor de medische en sociale zorgsystemen.

Beroepsstress en hoge werkdruk worden steeds meer erkend als belangrijke oorzaken van de ziekten en aandoeningen die belangrijke componenten vormen van de mondiale ziektelast. Een meer gedetailleerde definitie van burn-out is onlangs door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) opgenomen in de elfde herziening van de Internationale Classificatie van Ziekten (ICD-11), die een groeiende erkenning weerspiegelt van de rol van professioneel werk in de geestelijke gezondheidszorg.

Een overmatige preoccupatie met productiviteit, met uitsluiting van plezier en interpersoonlijke relaties, is een klinisch erkend probleem, een symptoom van een obsessief-compulsieve persoonlijkheidsstoornis (OCPD). Er zijn echter steeds meer aanwijzingen dat oncontroleerbaar overwerken verband houdt met een verslavende stoornis, de zogenaamde ‘werkverslaving’ of ‘workaholisme’, wat resulteert in verminderde productiviteit en aanzienlijke schade aan het individu en andere mensen in zijn omgeving. OCPD lijkt een van de belangrijkste risicofactoren te zijn. Niettemin suggereren de beschikbare onderzoeken dat werkverslaving een afzonderlijke klinische entiteit en een verslavende stoornis is met zijn etiologie, symptomatologie, epidemiologie en beloop. Het als zodanig erkennen heeft diepgaande gevolgen voor de sociale perceptie, identificatie, preventie en behandeling ervan. Uit de beschikbare gegevens blijkt dat studieverslaving voor sommige personen een vroege vorm van werkverslaving is.

Tot nu toe zijn er beperkte inspanningen geleverd om de rol van werkverslaving in de gevolgen van beroepsstress en hoge werkdruk te onderzoeken. Momenteel is onze kennis over risicofactoren op micro-, meso- en macroniveau van werkverslaving en de interacties daartussen beperkt. Dit gebied van onderzoek en klinische kennis leed onder een gebrek aan systematisch onderzoek en geïntegreerde inspanningen van experts uit de hele wereld. Ons project heeft tot doel deze beperkingen te overwinnen en hoogwaardige kennis over werkverslaving te bieden.

In deze rubriek vindt u een overzicht van werkverslaving op basis van de meest actuele wetenschappelijke gegevens.