Përkufizimi dhe simptomat

Aktualisht, studiuesit po punojnë në zhvillimin e një përkufizimi të njohur gjerësisht të varësisë nga puna si një varësi e sjelljes. Një përkufizim i tillë që përshkruan simptomat thelbësore të varësisë nga puna mund të jetë i dobishëm në zhvillimin e kritereve zyrtare për diagnostikimin e kësaj sjelljeje problematike.

Deri më tani, disa simptoma diagnostikuese të varësisë nga puna të përcaktuara brenda kornizës klinike janë hetuar shkencërisht. Rezultatet e studimeve mbështesin nocionin se këto janë kritere të vlefshme për njohjen e varësisë nga puna: 

  • Ju mendoni vazhdimisht për punën tuaj ose planifikoni punën tuaj gjatë gjithë kohës ose mendoni se si mund të lironi më shumë kohë për të punuar.
  • Ju shpenzoni shumë më tepër kohë duke punuar sesa ishte menduar fillimisht ose ndiheni të detyruar të bëni gjithnjë e më shumë dhe të punoni gjithnjë e më shumë.
  • Ju punoni për të reduktuar ndjenjat e fajit, ankthit, pafuqisë dhe depresionit, ose punoni për të harruar problemet tuaja personale.
  • Të tjerët ju kanë thënë të shkurtoni punën pa i dëgjuar ata apo ju pa sukses u përpoq të reduktonte sasinë e kohës së shpenzuar për të punuar.
  • Ju bëheni të stresuar nëse ju ndalojnë të punoni.
  • Ju i jepni përparësi punës mbi hobi, aktivitetet e kohës së lirë dhe ushtrimet.
  • Ju punoni aq shumë sa ka ndikuar negativisht në shëndetin ose gjumin tuaj.

E rëndësishmja, këto nuk duhet të trajtohen të izoluara, që do të thotë se një simptomë e vetme nuk do të thotë se jeni i varur. Megjithatë, nëse e kuptoni se shfaqen pak ose të gjitha simptomat, mund të nënkuptojë se jeni në rrezik të varësisë nga puna ose jeni të varur nga puna.

PËRKUFIZIM

Një përkufizim paraprak i u sugjerua varësia nga puna si varësi e sjelljes. Ky përkufizim merr parasysh elementet e zakonshme të përkufizimeve të varësive dhe është në përputhje me shumicën e përkufizimeve të sugjeruara dhe të njohura gjerësisht të një varësie të sjelljes deri më sot (Grant, Potenza, Weinstein, & Gorelick, 2010; Griffiths, 1996, 2005; Holden, 2001 ; Karderfelt-Winther et al., 2017). Këta elementë të përbashkët janë:

  • Angazhimi në sjellje për të arritur efekte oreksi (p.sh. reduktimi i dhimbjes, rritja e ndikimit, manipulimi i zgjimit dhe/ose fantazia),
  • preokupimi total me sjelljen,
  • humbja e kontrollit dhe
  • duke pësuar pasoja negative.

Këta elementë janë gjithashtu në një masë të madhe në përputhje me shumicën e përkufizimeve ekzistuese të varësisë nga puna, të cilat përfshijnë elementet e preokupimit me punën / detyrimin ose varësinë ndaj punës, dhe pasojat negative të punës së tepërt (Andreassen & Pallesen, 2016; Fassel, 1992 ; Griffiths, 2011; Oates, 1971; Robinson, 2014, Schaufeli, Taris, & Bakker, 2006; Spence & Robbins, 1992; Taris, Schaufeli, & Verhoeven, 2005; për një pasqyrë, shih 20h144, Murray, 2012; Sussman, 2012).

Prandaj, varësia nga puna përcaktohet në këtë mënyrë:

Pjesa A (përkufizimi i përgjithshëm)

Varësia nga puna karakterizohet nga:

  • a detyrimi për të punuar dhe preokupimi me aktivitetet e punës
  • që çon në a dëme dhe shqetësime të konsiderueshme të një natyre të dëmtuar funksionale ndaj individit dhe/ose marrëdhënieve të tjera të rëndësishme (miqtë dhe familja).

Sjellja karakterizohet nga:

  • humbja e kontrollit mbi veprimtarinë e punës dhe
  • vazhdon gjatë një periudhe të konsiderueshme kohore.

Kjo sjellje problematike në lidhje me punën mund të ketë me intensitet të ndryshëm nga i lehtë në i rëndë.

Pjesa B (simptoma specifike plotësuese)

Humbja e kontrollit gjatë veprimtarisë së punës përfshin:

  • duke punuar më shumë se sa ishte planifikuar, pavarësisht nga pasoja negative dhe/ose
  • përpjekjet e pasuksesshme për të reduktuar aktivitetin dhe/ose
  • rritje progresive e kohës së shpenzuar për të punuar.

Simptomat e tërheqjes (duke përfshirë nervozizmin, ndjenjat negative, problemet me gjumin, etj.) janë:

  • të shpeshta nëse pengohet sasia e planifikuar/dëshiruar e punës ose
  • shfaqen kur bëhen përpjekje për zvogëlimin e sasisë së punës.

Aktiviteti i punës shpesh shërben për të reduktuar ndjenjat negative dhe/ose për të shmangur konfliktet ndërpersonale dhe/ose ndërpersonale.

KONSIDERATA DIAGNOSTIKE

Për të adresuar çështjen e niveleve të ndryshme të sjelljes problematike, nënklasat e varësisë së lehtë, të moderuar dhe të rëndë nga puna mund të përdoren në mënyrë analogjike me kriteret diagnostike aktualisht të përdorura të çrregullimit të përdorimit të alkoolit (Shoqata Amerikane e Psikiatrisë [APA], 2013). Përparësitë dhe disavantazhet e kësaj qasjeje duhet të merren parasysh (Babor & Caetano, 2008Hasin, 2012O'Brien, 2011Wakefield, 2015).

Kur bëhet fjalë për humbjen e kontrollit, e cila është thelbësore për të gjitha varësitë, duhet pasur kujdes i veçantë për të bërë dallimin ndërmjet nevojës për kontroll të kryer në lidhje me kryerjen e vetë punës, e cila është karakteristikë për shumë persona të varur nga puna, dhe humbjes së kontrolli mbi shkallën e përfshirjes në punë dhe aftësia e reduktuar ndjeshëm për të kontrolluar aspekte të tjera të jetës së tyre të përditshme (shih Griffiths, 2013). Në një farë kuptimi, është një kompromis jofunksional midis rritjes së kontrollit mbi punën dhe humbjes së tij mbi çdo aspekt tjetër të jetës. Është deri diku i ngjashëm me atë të vërejtur, për shembull, në anoreksinë nervore, në të cilin rast një person bën shumë përpjekje për të kontrolluar marrjen e ushqimit, dhe në të njëjtën kohë vuan pasoja të rëndësishme shëndetësore dhe mund të përjetojë probleme në shumë sfera të tjera të jeta.

Kjo humbje e kontrollit mbi aktivitetin e punës mund të reflektohet në përpjekje të pasuksesshme për të reduktuar sjelljen. Megjithatë, duhet të merret parasysh se varësia është e lidhur fort me mohimin dhe shumica e atyre që kanë nevojë për ndihmë nuk e njohin kurrë këtë fakt ose nuk përpiqen të reduktojnë sjelljen (Goldstein et al., 2009).

sqShqip